Samsun’da, Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği ile Sağlık Bilimleri Fakültesi iş birliğinde geliştirilen cihaz sayesinde kronik hastaların verileri uzaktan takip ediliyor, acil müdahale gereken durumlarda doktorlar hastaneye gerek duymadan tedavi uyguluyor.
Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığının (TÜSEB) desteklediği proje 2023 yılında başlarken, 2026 yılının Mart ayında tamamlanacak. Proje kapsamında özellikle kalp yetmezliği, KOAH ve idiopatik pulmoner fibrozis gibi kronik rahatsızlıkları olan hastalar evlerinde izleniyor. Samsun, Ordu ve Sinop kırsalında yaşayan ve hastaneye uzak bölgelerde bulunan hastalar cihazlarla takip ediliyor. Bazı hastalar hastaneden 200 kilometre kadar ya da daha uzakta yaşıyor. Hastalara, hastalık durumlarına göre bir takım izlem cihazı veriyor, cihazların kullanımını anlatıyor ve doktorların önerisine göre her gün düzenli olarak ölçüm yapmaları isteniyor. Düzenli olarak gelen veriler sayesinde acil müdahaleye ihtiyaç duyan hastalar tespit ediliyor ve ilaç değişikliği, doz değişikliği gibi müdahaleler yapılıp, hastaların hastaneye gelmeden tedavi edilmesi sağlanıyor. "Amacımız hastane başvurularını azaltmak"
Projenin hedefini anlatan OMÜ Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Ömer Gedikli, kalp yetmezliği hastalarının sık sık hastaneye başvurduğunu belirterek, "Bu sistemle hastaların kilo ve tansiyon takibi yapılıyor. Yazılım bize anlık veri gönderiyor. Referans aralıklarının dışına çıkan veriler olduğunda uyarı alıyoruz ve hastaya müdahale edebiliyoruz. Böylece hastaların hastaneye gitmesine gerek kalmadan tedavi süreçlerini evden takip ediyoruz. Hem hastaların yaşam kalitesi artıyor hem de hastane yükü azalıyor" dedi.
Doç. Dr. Gedikli, ileride kurulacak çağrı merkezleri sayesinde doktorların bu hastaları sürekli izleyebileceğini, sistemin yaygınlaşmasıyla hastane yatışlarının önemli ölçüde düşeceğini de vurguladı. "İleride tüm hastalara takılan cihazlar çağrı merkezi gibi doktora bilgi verebilir"
Çağrı merkezi gibi kurulacak alanlarda doktorların bu hastaları sürekli takip ederek hastaneye gelmelerine gerek kalmadan tedavi programı uygulayabileceğine değinen Doç. Dr. Gedikli, "Amerika’da kalp yetmezliği hastalarının ilk 1 ayda hastane başvuruları yüzde 18, 30-90 gün arasında ise yüzde 40’ı buluyor. Bunu azaltmak, hastane ve hasta için çok iyi. Proje şu anda iyiye gidiyor. Hasta toplamaya devam ediyor. Takip edildiğini bilen hastalar ilaçlarını düzenli kullanıyor, yediklerine dikkat ediyorlar. Bu da herkese daha güvenli bir hasta takibi sunuyor. Kullandığımız cihaz çok kompleks bir cihaz değil. Sistem tüm ölçümleri bir çatı altında toplayıp, veri akışı sağlıyor. Sistem hangi verilerin bizlere bildirileceğini yazılımındaki algoritma ile belirliyor. Bu işimizi çok kolaylaştırıyor. Gelecekte daha toplu hastalarla çağrı merkezi tarzında doktorların da takibinde sistemlerle tüm ülkeye yayılarak bu hastaların hem yatışlarını engellemek hem de yaşam kalitelerini artırmak evde yaşamlarını sürdürmelerini sağlamak adına önemli bir çalışma. Çalışmanın sonuçları henüz açıklanmadı, takip devam ediyor. Türkiye’de henüz böyle bir sistem denenmedi. Mühendislik, hemşirelik ve tıp fakültesi olarak projeye ortak devam ettik. Yazılım yapıldı. Tartı, oksijen ve nabız cihazı temin etmek zor değil ama yazılımın olması ve verilerin işlenmesi önemli. Bu cihaza ayrıca şeker, saturasyon da eklenebiliyor. Maliyeti de çok düşük bir sistem iyi olacağını düşünüyoruz" diye konuştu.
Şu ana kadar birçok hastada sorunsuz çalışan cihazın yazılımı OMÜ Elektrik-Elektronik Mühendisliği Öğretim Görevlileri Hülya Gökalp Clarke ve Malcolm Clarke tarafından yapıldı. Bugün de kontrole gelen hastalar üzerinde denemeler gerçekleştirildi. Cihazı kullandıktan sonra hayat kalitelerinin arttığını dile getiren hastalar, cihazı kullanmadan önce haftada 2-3 kez hastaneye gelmek zorunda olduklarını, acil ve poliklinik hizmetlerinin yanı sıra ulaşım olarak da büyük sıkıntılar yaşadıklarını dile getirdiler. Hastalar, cihazın hayatlarını kolaylaştırdığını belirterek, emeği geçenlere şükranlarını sundular.