Rize’nin Derepazarı ilçesinde yaşayan 63 yaşındaki emekli Metin Çelik, Rize’nin geleneksel tatlarından biri olan ’çüme’nin yapım sürecini ve bölgedeki kültürel önemini anlattı.
Cevizli Sucuk ’köme’yle benzerlik taşıyan ’çüme’yi ayıran en büyük fark siyah kokulu üzümün (isabella) tarifin içine dahil olması. Çümenin yapılışını anlatan Çelik, "Çümenin temel malzemesinin bölgede "kokulu kara üzüm" olarak bilinen siyah üzüm. Üzümü ezip şırasını çıkarırız, mısır unu ve nişasta ekleriz. Cevizleri ipe dizer, bu ipleri hazırlanan şıraya bir ya da iki kez batırırız. Daha sonra odalarda veya soba kenarında kurutmaya bırakırız. Yaklaşık bir haftada yenir hale gelir" dedi. "Eskiden beri yapılıyor"
Çümenin tarihi geçmişine değinen Çelik, bu geleneğin kuşaklar boyunca sürdüğünü ifade ederek, "Ninemin ninesinden beri yapılan bir tatlı bu. Eskiden hemen her evde olurdu. Üzüm ve ceviz çoktu, kışın enerji vermesi için saklanırdı" diye konuştu. "Satmıyoruz, kendimiz için yapıyoruz"
Çelik, çümenin ticari amaçla değil, aile içinde tüketilmek üzere hazırlandığını vurgulayarak, "Bunu satmak için yapmıyoruz. Hem maliyeti hem emeği çok. Yapan genelde çocuklarına, torunlarına dağıtır. Misafire ikram edilir" ifadelerini kullandı.
Çelik, çocukluk yıllarında çümenin aile içinde ayrı bir yeri olduğunu da belirterek, "Eskiden çümeyi çatıya asarlardı. Biz çocuklar gizlice alırdık. Komodine kilitleseler bile bir yolunu bulurduk" diyerek geleneğin aile içindeki yerini anlattı. "Enerji Deposu"
Siyah üzüm ve cevizin birleşiminin yüksek enerji verdiğini söyleyen Çelik, "Kışın bir bardak çayla yersin, hem ısıtır hem tok tutar. Üzüm kan yapar, ceviz besleyicidir" dedi.
Bölgede üzüm yetişen pek çok köyde yapılan "çüme", bugün hem kültürel miras hem de geleneksel bir kış lezzeti olarak yaşatılmaya devam ediyor.