Isparta’da bir pide salonunun içinde yer alan mezarlık, görenleri şaşkına çeviriyor. İşletme sahibinin satın aldığı mülkün duvarının hemen dışında bulunan ve yöre halkı tarafından "yatır" olarak bilinen mezarlık, sonradan restore edilerek dükkânın içine alınıyor. Uzun yıllar mezar sahibinin kim olduğu bilinmemesinin ardından yetkililere yapılan başvuru üzerine mezarın "Ayırt Dede" olarak kayıtlarda yer aldığı ortaya çıktı.
Isparta’da bir pide salonunun giriş kısmında bulunan mezar, işletmeye gelen vatandaşları hayrete düşürüyor. İçeri giren müşteriler, karşılarında bir mezar görünce ilk anda şaşkınlık yaşarken, çoğu mezarın başında dua ederek mekândan ayrılıyor. İşletme sahibinin yıllar önce satın aldığı mülkün bahçe bölümünde bulunan bu mezarlığın, o dönem dükkânın dış duvarının hemen dışında yer aldığı öğrenildi. Çevredeki vatandaşların mezarın bir "yatır" olduğunu söylemesi ve yapıya saygı gösterilmesi gerektiğini belirtmesi üzerine işletme sahibi mezarlığı restore ederek dükkânın içine alıp koruma altına aldı. Kimliği uzun yıllar bilinmeyen mezarın, Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü kayıtlarında "Ayırt Dede" olarak geçtiği belirlendi. Yöre halkının geçmişte kısmet, şifa ve adak için ziyaret ettiği bu yapının, bölgenin manevi mirası arasında önemli bir yere sahip olduğu ifade edildi. "Yatır olduğunu söylediler, biz de saygımızdan koruma altına aldık"
İhlas Haber Ajansı’na (İHA) açıklamalarda bulunan İşletme Sahibi Fatih Ayverdi, "26 yıldır bu işletmeyi çalıştırıyoruz. Şu anda 45 yaşındayım ve kendimi bildim bileli bu mezarlık burada bulunuyor. Önceden mezarlık daha eski durumdaydı ve işletmenin dışında, bir duvarın arkasında ağacın altında duruyordu. Dükkan genişletilince mezarlık dükkanın içinde kaldı etrafını düzenledik ve temizledik. O günden bu yana da burayı bir yatır olarak biliyoruz" şeklinde konuştu. "Gece nal sesleri, terlik tıkırtıları, yıllardır anlatılan hikâyeler var"
Daha önce bu bölgede yaşayanların kendilerine çeşitli hikâyeler anlattığını ifade eden Ayverdi, "Örneğin 90 yaşında bir teyze, çocukken geceleri terlik sesleri duyduğunu söylemişti. Başkaları ise geceleri bu bölgede birinin atla dolaştığını, sürekli nal sesleri geldiğini anlatıyordu. Burada bizden önce bir ev vardı ve biz bu mülkü satın aldıktan sonra işletmeye çevirdik. İşletmeyi kurarken de mezarlık zaten vardı ancak dışarıda kaldığı için kötü bir görüntü oluşturuyordu. Biz de içeri alıp bakımını yaptık. Mezarlığın ortasından geçen bir ağaç vardı, zamanla kurudu ve koruyamadığımız için kesmek zorunda kaldık" dedi. "Başta korkuyorduk ama zamanla alıştık ve sahip çıktık"
İlk yıllarda işletmede çalışırken ister istemez tereddüt edip korktuklarını belirten Ayverdi, "İlk zamanlar biraz korkuyorduk ancak zamanla alıştık. Temiz tuttuktan sonra bir zararı olmadığını gördük. Artık korkmuyoruz. Her gün kendisine bir Fatiha Suresi okuyoruz. Bu mezarlığın kime ait olduğunu ise bilmiyoruz. Çok araştırdık ama bir sonuç bulamadık. Tahminimizce yaklaşık 100 yıllık bir mezarlık çünkü bu ev inşa edildiğinden beri burada olduğu söyleniyor" ifadelerini kullandı. "Müşteriler önce şaşırıyor ama öğrenince dua edip teşekkür ediyorlar"
Dükkâna gelen müşterilerin mezarlığı görünce önce şaşırdıklarını ve tereddüt ettiklerini ama sonra merak edip sorduklarında ise durumu anlattıklarında dua edip bu mezarlığa sahip çıktıkları için kendilerine teşekkür ederek ayrıldıklarını belirten Ayverdi, "Daha önce de kimliğinin belirlenmesi için çok uğraştık. Şimdi tekrar yetkililere seslenmek istiyorum. Bu mezarlığın araştırılmasını istiyoruz. En azından kim olduğu tespit edilirse, ismini yazıp asmak ve kime dua ettiğimizi bilmek isteriz" dedi. "Bu bölgede yaşayan bazı insanların hâlâ geceleri birilerinin dolaştığını anlatıyor"
Ayverdi, "Bu bölgede yaşayan bazı insanların hâlâ geceleri birilerinin dolaştığını, dolap kapaklarının açılıp kapandığını söylediklerini aktarıyorlar. Burası Isparta’nın en eski bölgelerinden biri olan Çelebiler Mahallesi. Zamanında mezarlıklar olmadığı için bazı insanların cenazelerinin evlerinin bahçelerine defnedildiğini duymuştuk. Muhtemelen bu da onlardan biri de olabilir. Buradan geçen herkesin bu mezarlığa dua etmesi ve bize teşekkür etmesi bizi duygulandırıyor. Müslümanız ve mezarlığımıza sahip çıkıyoruz. Son olarak, burası Isparta Çelebiler Mahallesi’nde bulunan bir pide salonu. Bu yatırı tanıyan, akrabası olan veya hakkında bilgi sahibi olan varsa bize ulaşmalarını rica ediyoruz. En azından ismini yazıp yaşatabilmek bizi çok mutlu eder" şeklinde konuştu. "Burası genelde eski mezarlıklar bölgesi olarak biliniyor"
İşletmeye yemek yemek için gelen Samet Ünlü, "Burası genelde eski mezarlıklar bölgesi olarak biliniyor. Ama tabii ki tarihte neler geçirdiğini bilmiyoruz. Bu mezarında bir yatır olduğu yapılan araştırmalar sonucu çıkabilir diye düşünüyorum" dedi. "Bunun burada olduğunu hiç fark etmedim, kim olduğunu merak ediyorum"
Bir başka müşteri dua ettikten sonra mezarlık hakkında, "Bunun burada olduğunu hiç fark etmedim. Kim olduğunu merak ediyorum. Buralı değilim ama tesadüfen buraya geldim ve görünce çok şaşırdım" dedi. "Ayırt Dede" olarak kayıtlarda geçiyor
Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün kayıtlarına göre mezarın "Ayırt Dede" olarak bilinen bir türbe olduğu ifade ediliyor. Tarihi anlatımlara göre Ayırt Dede, geçmişte kısmet açtırmak, hastalıklardan şifa bulmak, evli çiftlerin sorunlarının çözülmesi için ziyaret edilen, mum yakılan ve adaklar adanan bir yerdi. Hatta hastalanan kişilerin gömleklerinin mezarın üzerine bırakıldığı, şifa bulanın iyileştiği, bulamayanın ise kısa sürede hayatını kaybettiğine inanıldığı belirtiliyor.