Türk Tarih Kurumu (TTK), Şeref Üyesi Prof. Dr. Machiel Kiel’in 87 yaşında Almanya’nın Bonn kentinde vefat ettiğini sosyal medya hesabından duyurdu. TTK’nin yayımladığı taziye mesajında, “Şeref üyemiz Prof. Dr. Machiel Kiel’in vefatını derin bir üzüntüyle öğrenmiş bulunuyoruz. Osmanlı dönemi mimari eserleri ve şehirleri üzerine kıymetli eserler veren hocamızın ailesine, yakınlarına ve camiamıza başsağlığı dileriz” ifadelerine yer verildi.
GENÇLİKTEN AKADEMİYE UZANAN YOL
Prof. Dr. Machiel Kiel, 1938 yılında Hollanda’da doğdu. 1952-1958 yılları arasında çeşitli işletmelerde çalıştı ve 18 yıl boyunca eski eserlerin restorasyonunda taşçı ve duvar ustası olarak görev yaptı. Güzel sanatlar ve mimariye olan ilgisini kitaplarla besleyen Kiel, 1959 yılında Balkanlar’a ilk seyahatini gerçekleştirdi. 30 yaşında üniversite eğitimine başlayan Kiel, Almanca, İngilizce ve Fransızcanın yanı sıra Türkçe, Sırpça ve Bulgarca öğrendi. Amsterdam Üniversitesi’nde doktora yapan Kiel, Utrecht, Durham, Harvard, Moskova ve İstanbul üniversitelerinde akademik araştırmalar yürüttü.
BALKANLAR’DA OSMANLI MİMARİSİNİN BELGELEYİCİSİ
Kiel, 1969-1990 yılları arasında Balkanlar’daki Osmanlı mimarisini titizlikle araştırdı. Saraybosna’nın tarihi çarşıları, Selanik’in mistik atmosferi, Atina’daki sayısız eser ve Üsküp’ün mimarisi gibi birçok bölgenin kültürel zenginliklerini adım adım gezerek fotoğrafladı ve kayıt altına aldı. 1972’de Hollanda Bizans Araştırmaları Uluslararası Komitesi üyesi olan Kiel, 1979-1999 yılları arasında İstanbul, Ankara ve Sofya’daki Osmanlı arşivlerinde derinlemesine çalışmalar yaptı. 1983’te Amsterdam Üniversitesi’nde “Osmanlı Döneminde Bulgaristan’ın Kilise Mimarisi ve Duvar Resimleri” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. 1992’de Ege Üniversitesi tarafından onur doktorası unvanına layık görülen Kiel, 1993’te Utrecht Üniversitesi’nde kadrolu profesör oldu.
KÜLTÜREL MİRASIN KORUYUCUSU
Kiel, uluslararası alanda akademik ve sanatsal çalışmalarıyla tanındı. TDV İslam Ansiklopedisi’ne, Yunanistan, Arnavutluk, Bulgaristan, Bosna-Hersek, Karadağ, Kosova, Makedonya, Sırbistan ve Türkiye’deki şehir ve kasabaları kapsayan 127 madde yazdı. Bu maddeler, bölgenin Osmanlı tarihine dair önemli bir bilgi birikimi sundu. Kiel, cami, bedesten, dergah, mescit, mektep, külliye, tekke, imaret, kervansaray, çarşı, han, hamam, çeşme, su kemerleri ve köprüler gibi Osmanlı eserlerinin inşa süreçlerini ve tarihsel dönüşümlerini belgeledi. Bosna Savaşı’nda yıkılan Mostar Köprüsü gibi birçok eserin yeniden inşasında aktif rol oynadı.
AKADEMİK MİRAS VE YAYINLARI
Birçok üniversitede konuk profesör olarak ders veren Kiel, emekliliğinin ardından İstanbul’daki Hollanda Arkeoloji Enstitüsü’nün direktörlüğünü üstlendi. Balkanlar’daki Osmanlı mimarisi üzerine 190’dan fazla makale ve 11 kitap yayımlayan Kiel, ardında zengin bir akademik miras bıraktı. Çalışmaları, Osmanlı Balkanlarının kültürel ve mimari tarihini anlamak isteyen araştırmacılar için vazgeçilmez bir kaynak olmaya devam ediyor.