Stres hayatın olağan akışında insanın, fiziksel, duygusal ve zihinsel sınırlarının zorlanmasıyla gelişen uyum sağlama çabasının ortaya çıkardığı bir durum olarak öne çıkıyor. Bireyin yaşamını olumsuz yönde etkileyebilen bu durum, doğru yönetildiğinde ciddi bir motivasyon ve güç kaynağına dönüşebiliyor. Konuya ilişkin Medicana Sağlık Grubu Psikoloji Bölümü’nden Klinik Psikolog Burçin Deniz, stresle başa çıkma yöntemleri hakkında bilgi verdi. Klinik Psikolog Burçin Deniz, "Stresi düşman olarak görmeyebilirsiniz. Çünkü doğru dozda ve yönetilebilir olduğunda motivasyonu güçlendiren ve performansı artıran bir yakıta dönüşebilir" mesajını verdi.
Stresin hayatın olağan akışındaki bir fon müziği olduğunu ifade eden Medicana International İzmir Hastanesi Psikoloji Uzmanı Klinik Psikolog Burçin Deniz, stresin bazen insanı harekete geçirebildiğini, bazen uyum sağlamaya yardımcı olduğunu bazen de insanın tükenmesine neden olabildiğini belirtti. Stresi sağlıklı bir şekilde yönetmenin önemine dikkat çeken Klinik Psikolog Burçin Deniz, "Stres genellikle üç aşamada kendini gösterir. Başlangıçta alarm aşamasında beden tehlikeye veya baskıya karşı uyarılır; sunum öncesi kalbinin hızlanması veya ellerin terlemesi, vücudun ‘savaş ya da kaç’ moduna geçtiğini gösterir. Daha sonra direnme aşamasında beden ve zihin strese uyum sağlar, çözüm üretmeye çalışır; zor bir projeyi tamamlamak için konsantre olmak buna örnektir. Ancak stres uzun süre devam ederse tükenme aşaması başlar; enerji kaynakları tükenir ve yorgunluk, kaygı veya fiziksel rahatsızlıklar ortaya çıkar. Sürekli baskı altında kalan bir kişi bitkin hissedebilir veya sık sık hastalanabilir" açıklamasını yaptı. Öte yandan stresin belirtilerine de değinen Klinik Psikolog Burçin Deniz, "Stres; baş ağrısı, kas gerginliği şeklinde ortaya çıkabilir. Dikkat dağınıklığı, karar vermede zorlanma stresin işaretlerindendir. Duygusal olarak ise kaygı, sinirlilik, üzüntü olarak görülebilir. Ayrıca stres, sosyal ilişkilerde de etkisini hissettirir. Kişinin daha az iletişim kurmak, ani tartışmalara girmek gibi tepkiler göstermesi olasıdır. Stres; bedeni, zihni, duyguları ve ilişkileri etkileyen çok yönlü bir deneyimdir" dedi. Kontrol edilebilen şeylere odaklanın
Stresin bireyin hem içsel hem de dışsal etkenlerle başa çıkmakta zorlandığı durumlarda ortaya çıktığını aktaran Klinik Psikolog Burçin Deniz, stresle başa çıkma stratejilerinin genel olarak iki ana gruba ayrıldığını aktardı. Klinik Psikolog Burçin Deniz, "Problem Odaklı Başa Çıkma; stresin kaynağını çözmeye yönelik aktif bir yaklaşımdır. Bu yöntemle kişi, stres yaratan durumu analiz eder, çözüm yolları arar ve somut adımlar atar. Bu noktada sorunu belirleme, çözüm için alternatifler üretme, alternatifleri yarar ve zararlar açısından değerlendirme, alternatifler arasından seçim yapma, seçilen alternatifi uygulama kavramları üzerinden değerlendirilebilir. Örneğin, bir öğrenci sınav kaygısı yaşadığında daha düzenli çalışmak için plan yapması, zaman çizelgesi oluşturması ya da eksik konuları tamamlaması problem odaklı başa çıkmadır. Duygu Odaklı Başa Çıkma ise stresin kaynağını değil, bu durumun kişide yarattığı duygusal etkileri düzenlemeyi hedefler. Örneğin, ‘kontrol edebildiklerim/ edemediklerim’ ayrımını yaparak enerji ve odağı kontrol edilebilen şeylere yönlendirip, kontrol edilemeyen şeyler üzerine boşa odaklanmamak stresi azaltır. Bu da çözüm odaklı yaklaşımı güçlendirerek daha huzurlu olunmasına katkı sunar" dedi. Hayır demeyi öğrenin
Stresten korunmak için yapılması gerekenleri sıralayan Klinik Psikolog Burçin Deniz, başta "hayır" demeyi öğrenmek gerektiğine dikkat çekti. Klinik Psikolog Burçin Deniz, stresten korunmak için yapılması gerekenleri şu şekilde sıraladı: "Hayır demeyi öğrenmek önemli. Gereksiz işleri veya düşük öncelikli talepler nazikçe reddedilebilmeli. Önceliklendirme yapmak; görevleri önem ve aciliyetine göre sıralamak ve de kısa molalar vermek gerilim durumunu hafifletilebilir. Sağlıklı alışkanlıklar edinilmeli. Düzenli uyku, egzersiz ve dengeli beslenme stresi azaltabilir. Planlı iletişim kurmak; sorunları ve ihtiyaçları zamanında ve net bir şekilde iletmek stresi hafifletebilir. Problemlere çözüm odaklı bakılmalı, küçük başarıları kutlanmalı. Duygusal ve sevgi dolu iletişim kurulmalı. Günlük görevleri önceden planlamak ve zaman sınırları koymak da stresi azaltabilir. Hobiler ve ilgi alanlarına zaman ayrılabilir. İş ve özel hayat arasında net sınırlar belirlenebilir. Güvenilen kişilerle daha sık iletişim kurularak sorunların paylaşılması stresin azalmasına katkı sunabilir. Değişen planlara uyum sağlamak ve de mükemmeliyetçi olmamak da stresi azaltabilir."