Gaziantep’te yüzlerce yıldır dokunan, tarihi ve kültürel bir değere sahip kutnu kumaşı, usta ellerde yaşatılmaya çalışılıyor.
Gaziantep’te 4’üncü kuşak kutnu kumaşı ustası Abdulkadir Mekki (65), henüz 5 yaşındayken başladığı bu zanaatı bugüne kadar büyük bir özveriyle sürdürüyor.
Kutnu kumaşı ustalığının son temsilcilerinden Mekki, geçtiğimiz yıl, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca "Yaşayan İnsan Hazineleri Ödülü"ne de layık görülen ve ödülünü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan aldı. Kutnu kumaşı ustalığının son bir kaç temsilcisinden biri
Atalarının izinden giden Mekki, kutnu kumaşının sadece bir tekstil ürünü değil, aynı zamanda bir milletin tarihini taşıyan sembol olduğunu vurguladı. Mekki, Selçuklular ve Osmanlılar döneminden günümüze ulaşmış bir miras olan kutnu kumaşı ustalığının son bir kaç temsilcisi kaldığını belirterek mesleğin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Kutnu kumaşı ustası Mekki, mesleğin ölmemesi için destek beklediklerini ifade etti. "Yüzyıllardır kullanılan bir kumaştır"
Kutnu kumaşının tarihi ile ilgili bilgi veren usta Abdulkadir Mekki, "Bu kumaşların çözgüsü ipek, atkısı pamuktur. Yüzyıllardır kullanılan bir kumaştır. Çin’den başlayarak Anadolu’ya, oradan Konya’ya, Selçuklular döneminde hem Konya’da hem de Suriye Selçuklularında (Şam, Humus, Halep) dokunmuştur. Daha sonra Antep’te kadınlar ve gençler bu işi evlerinde, köylerinde yaparak sürdürmüşlerdir. Kumaş yapımında kullanılan materyallerin her biri özel işlemlerden geçer. Bu işin yedi temel meslek grubu vardır: Çözgü, boya, mezek, tasarım, taraklama, dokuma ve ütü-apre. Önceleri Gaziantep’te takakçılar ütü-apre işini yapardı, artık usta kalmadı. Kumaşlar kendi içinde de sınıflanır: Saten örgüler, bezayak örgüler ve alaca grupları. Saten örgüler düğün ve misafirlik kumaşlarda kullanılır" dedi. "Kutnu kumaşı, Selçuklular ve Osmanlılar döneminden günümüze ulaşmış bir mirastır"
Geçmişte Osmanlı padişahlarının kutnu kumaşı kullandığını ifade eden usta Mekki, "Kutnu kumaşı, Selçuklular ve Osmanlılar döneminden günümüze ulaşmış bir mirastır. Selçuklular döneminde bu kumaşa ’Navra’ (daire anlamında) denirmiş. Südeymen’den esinlenilerek tasarlanmış. Osmanlı döneminde kısa süre Bursa ve Buldan’da da dokunmuş. Padişahlara ve şehzadelere kaftan olarak hazırlanmış. Daha sonra Gaziantep, Halep ve Kilis’te ustalar bu geleneği sürdürmüş. Biz esasen kumaş üreticisiyiz. Bugün Gaziantep’te başka firmalar da bu işi yapıyor, sağ olsunlar. Kutnu kumaşı her alanda kullanılabilir çünkü bir ülkeyi temsil eder. Bayrak kumaşı, orduyu temsil eden sancak kumaşı, gelinlik kızların çeyizleri, bebeklerin zıbınları, misafirlere serilen döşek ve minderler. Yöresel figürlerin çoğu düğünlerde kullanılır. Her bölgenin kendine has kumaşı vardır. Bulgaristan ve Yunanistan’da kadınlar büstiyer ve şalvar yapar, Kütahya’da "mıhlama" tekniği uygulanır, Çınarcık’ta özel akış sistemleri vardır, Maraş ise "Maraş sırması" ile öne çıkar" ifadelerini kullandı. "Gaziantep’te bu işi hakkıyla yapan usta sayısı beş parmağı geçmez"
Mesleğin ölmek üzere olduğunu söyleyen usta Mekki, "Maalesef bu meslek unutulmaya yüz tutmuş durumda. Gaziantep’te bu işi hakkıyla yapan usta sayısı beş parmağı geçmez. Yeni nesilde, mesela tekstil mühendisleri arasında düğüm atmasını bilmeyenler var. Bu iş temelden öğrenilmesi gereken bir zanaat. Bu konuyu Cumhurbaşkanımıza, Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanımız Fatma Hanım’a, Ticaret ve Sanayi Odalarımıza ilettik. Dokuma alanında modernleşmeye ihtiyaç var. Bu meslek ortaokuldan itibaren eğitim sistemine entegre edilmeli. Eskiden biz hem okula gider, hem de iş yerinde çalışırdık. Temelden öğrenmenin farkı büyüktür. Devletimiz bu işe destek verirse, okulunu da açarız, müzesini de kurarız. Geçmişimizi geleceğe taşımak için elimizden geleni yaparız. Çünkü bu sadece bir tekstil meselesi değil; coğrafyamızda sayısız el sanatı var. Ve bu sadece Gaziantep’e özgü değil; Türkiye’nin her yerinde büyük ustalar bulunuyor" şeklinde konuştu. "250 TL’den başlayıp 2 bin 500 TL’ye kadar çıkabiliyor"
Kutnu kumaşının fiyatı ile ilgili bilgi veren usta Mekki, "Eskiden ipek ve iplikler yerliydi, artık yurt dışından geliyor. Dolar arttıkça maliyet artıyor. Bugün saten örgüler perakende 700 TL civarında, meydaniye grupları 450-500 TL, kumaşlar genel olarak 250 TL’den başlayıp 2 bin 500 TL’ye kadar çıkabiliyor. 90 cm enindeki, hamam kültüründe kullanılan kumaşlar biraz daha pahalıdır. Atkı ve çözgüde ipek fazlaysa fiyat da yükseliyor" diye konuştu.