Dünyada yalnızca Yunanistan’ın Sakız Adası ile İzmir’in Çeşme ilçesinde yetişen sakız ağaçlarında hasat hazırlıkları başaldı. Binbir emek ve özenle çizilmeye başlanan ağaçlardan sakız damlamayacak.
Dünyada yalnızca Yunanistan’ın Sakız Adası ile İzmir’in Çeşme Yarımadası’nda yetişebilen sakız ağaçlarının hasat hazırlık dönemi başladı. Sakız ağaçlarında çizim işlemi her yıl haziran ayının sonu ile temmuz ayının başında yapılıyor. Çizilen ağaçlardan sızan damlalar, ağustos ayının sonuna kadar toplanıyor. Elde edilen damlalar çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra gıda ve kozmetik sektörlerinde kullanılmak üzere hazırlanıyor. Kullanım alanı oldukça geniş olan damla sakızının kilogram fiyatı ise 15 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Ayrıca sakız üretimi, ilk kez 1959 yılında Çeşme’de başlasa da, yeterli ilgiyi görmediği için uzun süre sekteye uğradı. Ancak son 20 yılda yürütülen çalışmalarla üretim yeniden hız kazandı. Bu kapsamda bugüne kadar yaklaşık 40 bin sakız fidanı toprakla buluşturuldu. Söz konusu fidanların, 5 yıl içinde ürün verecek hale gelmesi bekleniyor. Şu an bölgede verimli durumda yaklaşık bin sakız ağacı bulunuyor ve bu ağaçlardan yılda ortalama 100 kilogram damla sakızı elde ediliyor. Çeşme’de yeniden canlandırılan bu özel üretim, bölge ekonomisine de önemli katkı sağlıyor. Hedef dışarıdan alımı azaltmak
Sakız ağacının dünyada yalnızca Sakız Adası ve Çeşme Yarımadası’nda yetişen özel bir ağaç türü olduğunu belirten üretici Hasan Ege Tütüncüoğlu, "Kuraklıkla mücadele edilen bu dönemde, su istemeyen, ilaçlama gerektirmeyen ve çok değerli bir ürün sunan bu bitki, bölgeye özgü olması açısından büyük önem taşımaktadır. Anaç ağaç sayısı geçmişte binlere kadar düşmüşken, yapılan çoğaltma çalışmalarıyla bugün Çeşme’deki sakız ağacı sayısı 60 bin seviyesine çıkarılmıştır. Mevcut verimli bin ağaçtan yıllık yaklaşık 100 kg Çeşme damla sakızı elde ediliyor. Ancak dikilen yaklaşık 40 bin ağacın önümüzdeki 5 yıl içinde hasat verir hale gelmesiyle bu miktarın 1,5-2 ton seviyesine ulaşması beklenmektedir. Çeşme damla sakızı artık coğrafi işaretli bir ürün olup, kilosu 15 bin TL’den satılmakta ve Türkiye yılda yaklaşık 20 ton ithalat yapmaktadır. Biz Çeşmeli üreticilerin ilk hedefi, ağaç sayısını artırarak bu ithalatı durdurmak ve tamamen yerli üretime geçmektir. Çünkü bu ürün yalnızca gastronomide değil, aynı zamanda ilaç ve kozmetik alanlarında da çok değerli bir hammaddedir" dedi. Yanan bölgelere sakız ağacı dikimi
Sakız ağaçlarının orman yangınlarında büyük zarar gördüğünü vurgulayan Tütüncüoğlu, sözlerini şu şekilde noktaladı:
"Sakız Adası’nda yaşanan yangınlar nedeniyle üretim ciddi şekilde düşmüştür. Çeşme’de de benzer yangınlar yaşandığı için bu bölgelere sakız ağacı dikilmesi öncelikli olmalıdır. Zaten Orman Bakanlığı’nın bu yönde çalışmaları bulunmaktadır. Sakız ağacı sadece bu bölgede yetişmekle kalmayıp, az su istemesi ve kök yapısıyla erozyonu önleyici özellikleri nedeniyle Orman Bakanlığı’nın öncelikli türleri arasında yer almaktadır. Ancak yeterli sayıda anaç ağaç kalmadığı için fidan üretimi sınırlıdır. Şu anda 26 bin sakız fidanı saksıda beklemekte, ancak uygun arazi tahsis edilemediği için dikilememektedir. Eğer devlet bu konuda uygun yasalar çerçevesinde yer tahsisi yaparsa, sadece bu fidanlar değil, 50 bine kadar sakız fidanını 6 ay içinde toprakla buluşturabiliriz. Böylece 5 yıl içinde yıllık 4-5 tonluk üretim kapasitesine ulaşabiliriz. Dünyada yalnızca Sakız Adası’nın 200-250 tonluk üretim yaptığı düşünülürse, bu miktar bile pazarda hızlıca pay sahibi olmamızı sağlayacaktır. Sakız ağacı, özellikle medikal kozmetik alanında yüksek katma değer oluşturan ve bölge ekonomisi için büyük fırsatlar sunan bir bitkidir. Bu potansiyelin mutlaka değerlendirilmesi gerekmektedir." Damla sakızında kadın istihdamı
Sakız ağacının çok uzun ömürlü ve uzun yaşayabilen bir ağaç olduğunu ifade eden üretici İbrahim Topal ise "Kök salma kapasitesi çok yüksektir, susuzluğa oldukça dayanıklıdır. Hiçbir şekilde ilaç istemez ve tamamen yüzde yüz organik ürün elde edilir. Sakız çizimi her yıl haziran ayının sonu ile temmuz ayının başında gerçekleşir. Bu tarih aralığı hava durumuna bağlı olarak 10 gün öncesine ya da 10-15 gün sonrasına kayabilir. Ağaçları önce verev şekilde çizeriz, ardından 15’er-20 cm aralıklarla altlarına kireç dökeriz. Bu işlemden sonra sakız akmaya başlar. Sakız, yaklaşık iki aylık bir sürecin sonunda, ağustos sonuna doğru toplanmaya başlanır. Sakız toplama sürecinden sonra kadınların istihdamına ihtiyaç duyulur. Çünkü Çeşme bir turizm bölgesi olduğundan istihdam sadece temmuz, ağustos ve eylül aylarında yoğundur; ancak kış aylarında iş bulmak zordur. Eğer sakızcılığı bölgede geliştirirsek, kış aylarında evde oturan kadınlar ev işlerini yaparken aynı zamanda sakız temizliğiyle uğraşarak ekonomiye katkı sağlayabilirler" ifadelerini kullandı.