Samsun’da, 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın 103. yıl dönümü kutlamaları kapsamında düzenlenen panelde, Büyük Taarruz’a giden yolda Samsun’un oynadığı kritik rol ortaya çıktı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Yavuz Erler, Samsunlu marangozların yardımıyla montajı yapılan 6 keşif ve avcı uçağının cepheye sevk edildiğini açıkladı.
Samsun Valiliği 30 Ağustos Zafer Bayramı 103. Yıl Dönümü Kutlama Programı kapsamında Samsun Müzesi’nde "30 Ağustos ve İstiklal Madalyası Paneli" düzenledi. OMÜ öğretim üyeleri Prof. Dr. Mehmet Yavuz Erler ve Prof. Dr. Hasan Tahsin Keçeligil’in konuşmacı olduğu panelde 30 Ağustos zaferine giden yolda Samsun’un oynadığı rol ve İstiklal Madalyası’nın nasıl kazanıldığı anlatıldı. "Keşif ve avcı uçakları, Samsun’daki marangozların yardımıyla montajları yapılıp cepheye sevk edildi"
Sadece mühimmat ve silah değil cepheye Samsun’dan uçaklar da gönderildiğini açıklayan OMÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Yavuz Erler, "İstiklal Madalyası’nın kazanılması Mavnacılar Loncası (Kayıkçılar Odası) ile alakalı bir şey. Çünkü mavnacıların bu Milli Mücadele’ye sağlamış oldukları silahlar sayesinde Sakarya Meydan Muharebesi ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi zaferleri kazanılıyor. Hatta öyle az buz değil, sadece tüfekler değil, uçaklar da buradan Samsun’da montajlanarak Milli Mücadele cephelerine sevk ediliyor. Tespit ettiğimiz 6 tane uçak var. Bunlar keşif ve avcı uçakları. Bunlar Samsun’daki marangozların yardımıyla montajları yapılıp o şekilde Milli Mücadele cephelerine sevk edildiler. Dolayısıyla mavnacıların bu cesurane faaliyetleri, işgal donanmasının o koca zırhlı gemilerine karşı o küçücük çaparileriyle, takalarıyla gerçekleştirdikleri bu sevkiyat, Mustafa Kemal’in de dikkatinden kaçmayacaktır. Bizzat Mustafa Kemal’in önerisiyle Büyük Millet Meclisi’nde 1924 yılında bir İstiklal Madalyası, Samsun Mavnacılar Loncası’na verilmesi yönünde bir teklif yapılacaktır. Bu teklif Meclis’ten onaylanacaktır. Meclis kararıyla Samsunlu mavnacılara ki burada İnebolu ve Trabzonlu mavnacılar da söz konusudur. Sonuçta karar çıkacaktır ve beyaz şeritli Özel Hizmet İstiklal Madalyası Samsun Mavnacılar Loncası’na verilmesi kararı kesinleşecektir. Biz bu süreçle ilgili tarihi verileri değerlendirdik. Ancak bu tarihi verileri ortaya çıkaran, bu tarihi verileri dikkate alan ve ferasetiyle, engin öngörüsüyle, bizlere bu yönde talimatlar aktaran Samsun Valimiz Orhan Tavlı Bey olmuştur. Dolayısıyla onun direktifleri ve talimatları olmasaydı muhtemelen bu madalya ile ilgili hiç kimsenin haberi olmayacaktı. O yüzden kendisine Samsun halkı adına özel olarak müteşekkiriz" dedi.
Öte yandan, OMÜ Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hasan Tahsin Keçeligil de 30 Ağustos Zaferi ile ilgili olarak, "30 Ağustos aslında 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkmasıyla başlayan bir sürecin son aşamalarından biridir eylemsel anlamda. Çünkü 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktıktan sonra onun başlattığı Milli Mücadele çeşitli evrelerden geçmiştir ve en son büyük savaş 30 Ağustos’ta yaşanmıştır. 26 Ağustos-30 Ağustos arasında ve Türklerin zaferiyle neticelenmiştir. İşte bu zafer sonrasında da zaten önce Lozan, daha sonra Cumhuriyet’in kuruluşuna giden süreç adım adım ilerlemiştir" diye konuştu.
Programa ayrıca Samsun Garnizon Komutanı Gazi Tümgeneral Davut Ala, OMÜ Rektörü Prof. Dr. Fatma Aydın, akademisyenler ve askeri erkan ve davetliler katıldı.