Avrupa Parlamentosu (AP), Avrupa Birliği’nin savunma sanayisini güçlendirmeyi, ortak savunma tedarikini teşvik etmeyi, savunma sanayi üretimini artırmayı ve Ukrayna’ya desteği arttırmayı amaçlayan Avrupa’nın ilk savunma sanayi programına onay verdi.
Fransa’nın Strasbourg kentinde bulunan Avrupa Parlamentosunda, 1.5 milyar euro bütçeli Avrupa Savunma Sanayii Programı (EDIP) oylamaya sunuldu. 300 milyon euroluk kısmı Ukrayna’ya ayrılacak Avrupa’nın ilk savunma sanayi programı, 457 oyla kabul edildi. Milletvekillerinden 148’i programa "hayır" derken, 33’ü çekimser kaldı. Avrupa Konseyi’nin daha önce gayriresmi olarak üzerinde uzlaşma sağladığı program, Avrupa’nın savunma teknoloji ve sanayi altyapısını güçlendirmeyi ve savunma kapasitesini artırmayı hedefliyor. "Avrupalılar olarak yalnızız. Rus rejimi karşısında tamamen yalnızız"
Parlamentoda programa ilişkin gerçekleştirilen tartışmalar sırasında söz alan Parlamento Güvenlik ve Savunma Komitesi Raportörü Raphael Glucksmann, Avrupa’nın ABD Başkanı Donald Trump’ın hakaretlerine boyun eğmemesi ve Ukrayna’yı feda etmemesi gerektiğini söyledi. Fransız parlamenter, "Gerçeklerle yüzleşelim. Avrupalılar olarak yalnızız. Kıtamızda savaş yürüten ve bize doğrudan tehdit oluşturan Rus rejimi karşısında tamamen yalnızız. Bu nedenle güvenlik servislerimizin tavsiye ettiği tedbirleri almak zorundayız" dedi. Fransız generallerin Rusya’dan gelecek doğrudan bir saldırıya karşı hazırlık yapılması gerektiğini vurguladığını söyleyen Glucksmann, "Başımızı kuma gömerek bir şeylerin olmasını mı bekleyeceğiz? Barış gösterileri mi düzenleyeceğiz? Hiçbir şey yapmadan oturamayız. Kendimizi güçlendirmek, hazırlanmak zorundayız" dedi.
Avrupa’nın herkese, özellikle de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e çaresiz olmadığını göstermek zorunda olduğunu söyleyen Glucksmann, "Avrupa Savunma Programı, inşa etmemiz gereken egemen güvenliğimizin temeli olacaktır" şeklinde konuştu.
Savunma ve Uzaydan Sorumlu Avrupa Komisyonu Üyesi Andrius Kubilius ise Avrupa Savunma Sanayii Programı’nın Avrupa’nın savunma hazırlığı için hayati önem taşıdığını söyledi. Avrupa Parlamentosu ve Konsey’deki müzakerelerin ve müzakere hazırlıklarının kolay olmadığını, anlaşmaya ulaşmanın 1.5 yıl sürdüğünü vurgulayan Kubilius, "Program, Avrupa savunma sanayisine 1.2 milyar euro hibe ve Ukrayna savunma sanayisinin entegrasyonu için 300 milyon euro sağlıyor" ifadelerini kullandı. "Putin ve Trump masadaydı, Avrupa hiçbir yerde yoktu"
Belçikalı parlamenter Hilde Vautmans ise Avrupa’nın birlik içinde olmadığı takdirde önemsiz olacağı uyarısında bulundu. Mevcut durumda Avrupa’nın siyasette önemsiz pozisyonda olduğunu itiraf etmek gerektiğini söyleyen Vautmans, "Son günlerde olup bitene bakın. Putin ve Trump masadaydı. Avrupa ise hiçbir yerde yoktu. Hazır bir ortak tepkimiz yoktu. Yeni Avrupa Savunma Sanayi Programı, Ukrayna ile yakın iş birliği içinde ihtiyaç duyduğumuz Avrupa savunma omurgasına yapılan bir yatırımdır" dedi. "1.5 milyar euro yeterli değil"
Fransız Parlamenter Jean-Marc Germain ise Rusya ile ABD arasındaki son görüşmelerin Avrupa’nın zayıf ve yalnız olduğunu ortaya koyduğunu vurgulayarak, "Gelecekte Rus saldırganlığı ile yüzleşirken muhtemelen yine yalnız olacağız" dedi. Germain, "Cephaneliklerimizin boşalmasını ve Ukrayna için silah üretemez hale gelmemizi kabul edemeyiz. Ukrayna’yı destekleyebilecek ve sürdürülebilir olacak özerk ve entegre bir silahlanma sistemine sahip olmalıyız. Bu nedenle EDIP programı memnuniyetle karşılanıyor. Ancak şu gerçeği saklayamayız, bu program için ayrılan 1.5 milyar euro yeterli değil" dedi. "Avrupa tarihinin ilk savunma programını kabul ediyoruz"
Polonyalı parlamenter Andrzej Bula, "Paris ancak Varşova güvendeyse güvende olur. Roma ancak, Helsinki güvendeyse güvende olur" diyerek sözlerine başladı. Bula, "Bugün Avrupa tarihinin ilk savunma programını kabul ediyoruz. Bu Avrupa için tarihi bir andır. Rus tehdidine karşı durma çabasında önemli bir adımdır. EDIP, bir dönüm noktasıdır. Çünkü savunma alanında sorunsuz işleyen bir tek pazar oluşturma fikrine dayanıyor" dedi.
Avrupa savunması için ilk kez bir ortak çerçeve oluşturulduğunu söyleyen Bua, "Bu birlik, ancak herkes birlikte hareket ederse güçlü olabilir. EDIP de bunu açıkça gösterecektir" şeklinde konuştu. "Ukrayna’yı destekleyerek savaşı sürdürmeye çalışıyorsunuz"
Parlamentodaki tartışma sırasında İtalyan parlamenter Elena Donazzan, programın Avrupa dışındaki müttefiklere de açılması gerektiğini savundu. Macar parlamenter Andras Gyürk ise teklifin Ukrayna’ya ayrılan kısmına tepki gösterdi. Gyürk, "Bu teklifte Ukrayna’dan 300 defa bahsediliyor. Avrupa’daki savunma sanayisini desteklemek yerine Ukrayna’yı destekleyerek savaşı sürdürmeye çalışıyorsunuz. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve destekçileri, Avrupalı vergi mükelleflerinin parasını, bir savaş mafyasının cebinde son bulacak bir ülkeye göndermek istiyor. Bu herkesin bildiği bir gerçek. Bu kabul edilemez. Macar vergi mükelleflerinin parasının, Ukrayna’da altın klozetlere akıtılmasına izin vermeyeceğiz" dedi.
Teklife karşı çıkan parlamenterler arasında yer alan Özlem Demirel de EDIP’in savaş ekonomisine geçiş ve tehlikeli bir dönüm noktası olduğunu savundu. Sol grubundan İtalyan parlamenter Gaetano Pedulla, "Bu yanlış bir tercih. Hastaneler, ulaşım, okullar ve yoksullukla mücadele için yeterli kaynağımız yokken daha fazla füze ve mühimmat üretiyor olacağız" şeklinde konuştu.
AP tarafından kabul edilen EDIP düzenlemesi, ülkeler tarafından resmi olarak desteklendikten sonra resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girecek. EDIP, Avrupa Komisyonu tarafından 5 Mart 2024’te teklif edilmişti.