UNESCO Dünya Miras Listesinde yer alan Karabük’ün Safranbolu ilçesindeki 195 yıllık Hamidiyye Camii, halvet odalarının yoğun olduğu tek cami özelliğiyle dikkat çekiyor.
"Osmanlı’nın parmak izi", "Açık hava müzesi", "En iyi korunan kent" ve "Korumanın başkenti" gibi unvanlarla anılan ilçedeki Hamidiyye Camii, Safranbolu’daki dini yaşamı ve Türk İslam anlayışını derinlemesine yansıtan bir yapı olarak öne çıkıyor.
Hem Türkistan’dan Anadolu’ya bir yolculuğun hikayesini hem de Şaban-ı Veli’nin öğretilerini yaşatan bu cami 18 adet halvet odaları ile dikkat çekiyor.
Tarihçi-Yazar Mehmet Kütükçüoğlu, İhlas Haber Ajansı (İHA) muhabirine yaptığı açıklamada, "Türklerin, Türkistan’dan Anadolu’ya bir yolculuk hikayesi vardır. Hamidiyye Camii bize gizlice bunu fısıldamaktadır. Ahmet Yesevi anlayışının aslında Safranbolu’da bir izdüşümünü görüyoruz. Halvet odalarıyla özel bir camiyi görüyoruz. Caminin 1835 yılında yapıldığını girişindeki padişah 2. Mahmut tuğrasının altındaki tarihten öğrenmiş oluyoruz ama dışındaki kitabeden de 1884 yılında minik bir onarım geçirerek ve bazı eklemeler yapılarak bir tarih daha atıldığını görüyoruz" dedi.
İlk başlarda küçük bir mescitten ibaret olan Hamidiyye Camii’nin halk arasında ‘Muhtar Camii veya mescidi’, ‘Zülmiye Camii veya mescidi’ olarak anıldığını aktaran Kütükçüoğlu, kitabesinde ise Hamidiyye veya İhsaniye isimlerinin yer aldığını söyledi.
"Şaban-ı Veli kolunun özel camisi olarak bugün hala ayakta"
Kütükçüoğlu, caminin bir diğer özelliğinin ise Şaban-ı Veli kolunun bir parçası olarak geniş bir coğrafyada etkisini göstermesi olduğunu kaydederek şu ifadelere yer verdi: "Bu cami, Şaban-ı Veli kolunun feyizlerini Bulgaristan’a kadar yaymıştır. Her yıl Bulgaristan’dan bu camiye gelerek halvete girmek isteyen müminler vardı. Daha sonra Mehmet Emin Efendi’nin postu Nevrekop’a gidiyor. Orada şeyhlik devam ediyor. Bu sefer de Safranbolulular, Bulgaristan halvete girmek üzere gittiğini görüyoruz. Ne yazık ki, Balkan Savaşları sırasında buradaki mescit Bulgarlar tarafından yakılıp, yıkılsa da Safranbolu’daki Hamidiyye Camii Şaban-ı Veli kolunun özel camisi olarak bugün hala ayakta ve büyük bir manevi değer taşımaktadır."
"Halvette terbiye ve ahlak eğitiminden geçiyorlar"
"Camimizde 18 tane halvet odası var" diyen Kütükçüoğlu, "Bu caminin girişinde tabhane dediğimiz bir oda var. Bu tabhane odasında aslında yemekler yapılır. Fakir fukara, medrese öğrencileri, bir zaviye mantığıyla gelirler, burada kalanlar, karınlarını doyururlar. Halvetten çıkanlarda temel ihtiyaçları karşılamak üzere buralardan yararlanırlardı. Halvetilikte, Şaban-ı Veli kolunda ‘az uyku, az yemek, çok zikir, çok fikir’ anlayışı vardır. Tabuta benzetebileceğimiz o ufak odalarda aslında hayatın zevklerinden arınarak nefislerine biraz zulmederek, doğru ve düzgün bir insan olmaya kendilerini adıyorlar. Hayatlarının belki bir haftasını, belki 40 gününü, belki de kendilerinin uygun gördüğü aralıkları burada halvette geçirerek bir terbiye ve ahlak eğitiminden geçiyorlar" şeklinde konuştu.
Kütükçüoğlu, Hamidiyye Camii’ni özel kılan sebeplerden birinin Safranbolu’da halvet odaları yoğun olan tek cami olduğunu, Tekke ve Zaviyeler Kanunu’ndan sonra çoğu yerden kaldırılan halvet odalarının orijinal halinin burası olduğunu ifade etti.
Camiyi çevreleyen tarihi mekanlardan birinin de 1867 yılında yapılan türbe olduğunu anlatan Kütükçüoğlu, türbede şeyh Mehmet Emin Efendi ve ailesinin bulunduğunu belirtti.